Rau mùi tàu (hay còn gọi với tên khác là cây ngò gai) là loại rau gia vị phổ biến trong mâm cơm của nhiều gia đình Việt. Không chỉ vậy, loại rau này cũng là một vị thuốc hữu ích.
Lương y Bùi Đắc Sáng (Viện hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Hội Đông y Việt Nam) cho biết rau mùi tàu (ngò gai) rất dễ nhận biết, ít nhầm lẫn so với các loại rau khác.
Cây phổ biến ở nơi đất ẩm thuộc vùng trung du miền núi phía Bắc và cũng thường được trồng nhiều trong vườn các gia đình để làm rau gia vị. Đây là loại cây thảo sống hằng năm hay vài năm, có thân mọc đứng, phân nhánh ở ngọn, cao 15-30cm.
Lá ngò gai mọc sát đất thành hình hoa thị ở gốc, có phiến mỏng, thuôn, hình mũi mác, thon hẹp lại ở gốc, mép có răng cưa, hơi có gai. Lá ở thân càng lên càng ngắn, nhỏ dần có nhiều răng cưa và gai sắc hơn. Hoa màu trắng lục, mọc thành tán. Quả hình cầu, hơi dẹt, có vảy. Toàn cây có tinh dầu, nên có mùi thơm như rau mùi.
Cây được trồng nhiều làm gia vị. "Có thể dùng toàn thân từ rễ, lá, quả cho đến hạt để làm thuốc. Cây được thu hái quanh năm, có thể dùng tươi hoặc phơi khô dùng dần", lương y Bùi Đắc Sáng chia sẻ.
Trong y học cổ truyền, ngò gai vị cay, hơi đắng, thơm, tính ấm, có tác dụng sơ phong thanh nhiệt, kiện tỳ, hành khí tiêu thũng, giảm đau, làm tan chất nhầy giúp long đờm.
Vị lương y này cũng cho biết trong y học hiện đại, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng rễ và lá của mùi tàu có hàm lượng tinh dầu cao và rất giàu dưỡng chất như canxi, sắt, phospho, carotene và riboflavin, vitamin A, B1, B2 và C.
Với những phân tích trên, ngò gai có tác dụng giúp làm ngon cơm, tiêu thức ăn, giải nhiệt, an thần, khu phong, trừ thấp, thoái uế tạp, tanh hôi. Ngò gai cũng được dùng trị sổ mũi, tức ngực, rối loạn tiêu hóa, viêm ruột, tiêu chảy với liều dùng 10-15g/ngày.
Trong các bộ phận của rau ngò gai, hạt nhiều chất xơ nên có tác dụng làm sạch, hạ cholesterol trong máu. Người mỡ máu cao có thể dùng hạt ngò gai đun nước uống thường xuyên sẽ giúp phần hạ cholesterol và làm sạch máu.
Lương y Bùi Đắc Sáng hướng dẫn: "Có thể dùng hạt mùi tàu giúp giảm cholesterol và làm sạch máu bằng cách dùng 5g hạt rửa sạch, sau đó xay hoặc giã nát rồi cho 300ml nước vào lọc bỏ cặn. Dùng nước đã lọc đun sôi và để nhỏ lửa trong 3 phút, để nguội và uống".
Cũng theo ông Sáng, ngoài tác dụng hỗ trợ giảm mỡ máu, ngò gai còn tốt cho thận. Theo đó, rau ngò gai có thể hỗ trợ điều trị sỏi thận bằng cách đem lá hơ lửa cho héo và cho vào ấm sắc, đổ 3 bát nước sắc đến khi còn 1 bát nước thì chia thành 3 lần uống trong ngày. Thời gian uống thuốc từ 7-9 ngày. Uống trước bữa ăn là tốt nhất.
Ngoài hai bài thuốc trên, người bí tiểu, cảm sốt dùng 20g rễ ngò gai sắc uống. Trường hợp tiểu khó, tiểu buốt dùng lá và hạt ngò gai 12g, râu ngô 12g sắc uống giúp bệnh thoái lui nhanh.
(Suu tam)
